Spam is een verzamelnaam voor ongevraagde berichten, die bijvoorbeeld via e-mail of sms worden toegezonden. Vaak hebben deze berichten een commercieel karakter en is het doel ervan om de ontvanger aan te zetten tot de aankoop van een bepaald product of een bepaalde dienst.

Naast het opwekken van irritatie, kan door deze ongevraagde - en vaak ook ongewenste - berichten uw e-mailbox of het geheugen van uw telefoon volraken, met als mogelijk gevolg het verlies van andere (wel gewenste) berichten en een nadelig effect op de prestaties (het beschikbare geheugen en de verwerkingssnelheid) van uw apparatuur. Ook bestaat het risico dat u onverhoopt een commerciële transactie aangaat of zich blootstelt aan verdere ongevraagde berichten door te reagereren op het bericht. Spam is ook een vaak gebruikte methode voor de verspreiding van computervirussen.

U kunt klachten over spam melden bij de OPTA, de toezichthouder in de telecommunicatiesector, via www.spamklacht.nl. Internationaal kunt u klachten over spam melden bij www.spamcop.net.

Om u te beschermen tegen spam volgen hierbij enkele aanbevelingen:

• Installeer een spamfilter. Er zijn vele soorten spamfilters beschikbaar voor zowel e-mail als sms-spam, ook goede gratis spamfilters. Kijk bijvoorbeeld op www.filterinternet.nl. Vaak wordt een spamfilter ook (gratis) aangeboden door de provider van uw e-maildienst. Let er wel op dat de aangeboden spamfilter van een betrouwbare bron afkomstig is.
• U kunt de ontvangst van berichten over betaalde sms-abonnementsdiensten geheel blokkeren via www.smsdienstenfilter.nl, een initiatief van de stichting SMS-Gedragscode.
• Beantwoordt nooit berichten waarvan u de afzender niet kent of die u anderszins twijfelachtig vindt.
• Verwijder spamberichten direct en bij voorkeur zonder ze te openen.
• Vul uw emailadres en mobiele telefoonnummer niet zomaar in op het internet als u niet zeker weet wat daarmee gebeurt.

Een botnet is een netwerk van computers - dat kunnen ook mobiele apparaten zijn, zoals smartphones - die zijn besmet met een zogenaamde bot: een softwareprogramma dat automatisch en zelfstandig kan opereren. De bot wordt door middel van een virus, Trojaans Paard of andere (kwaadaardige) software in uw computersysteem ingebracht zodat uw computer via het internet onder controle komt te staan van iemand anders. De bot draait op de achtergrond van uw computersysteem zodat het niet opvalt. Een computer dat door een bot is geïnfecteerd wordt ook wel een zombie genoemd. Een botnet kan, bijvoorbeeld, worden gebruikt om spam te verzenden of om tegelijkertijd vanuit alle zombiecomputers grote hoeveelheden e-mail naar een bepaald computersysteem te zenden zodat deze onbruikbaar of onbereikbaar wordt (een zgn. ‘denial-of-service attack’). Een bot kan ook worden gebruikt om creditcard- of bankgegevens te onderscheppen of om uw computer open te stellen voor toegang door derden tot daarop opgeslagen informatie.

Om u te beschermen tegen dergelijke softwarerobots volgen hierbij enkele aanbevelingen:

• Installeer een virusscan programma en houdt deze geupdate. Dergelijke virusscanners zijn op grote schaal te verkijgen; soms als onderdeel van een meeromvattend beveiligingspakket.
• Gebruik een Firewall, een programma dat uw computer of netwerk beschermt tegen toegang van buiten. Ook Firewall programmatuur is op grote schaal verkrijgbaar, al dan niet als onderdeel van een meeromvattend beveiligingspakket.
• Bezoek geen dubieuze websites en open geen twijfelachtige e-mailberichten of bijlagen bij dergelijke e-mailberichten.
• Zorg dat het besturingssysteem van uw apparatuur steeds up to date is, bijvoorbeeld door ‘Automatische Updates’ in te schakelen.
• Let op tekenen dat uw computer door een bot is geïnfecteerd: uw computer loopt bijvoorbeeld veel langzamer of de indeling van uw werkblad of van andere toepassingen is opeens veranderd.

Een Trojaans Paard - of kortweg ‘Trojan’ - is een computerprogramma dat verpakt zit bij een ander (schijnbaar ongevaarlijk) softwareprogramma en zich nestelt op de harde schijf van uw computer. Een Trojaans Paard richt niet zelfstandig schade aan op uw computer (zoals een computervirus) maar verschaft derden via het internet toegang tot uw computer. Een Trojaans Paard kan als bijlage bij een e-mailbericht zitten, maar ook verpakt in een programma dat u op internet download.

Om u te beschermen tegen Trojaanse Paarden volgen hierbij enkele aanbevelingen:

• Open nooit bestanden bij e-mails waarvan u de herkomst niet kent (met name bestanden met de extensie .exe en .vbs).
• Download niet bestanden van het internet als u twijfelt aan de betrouwbaarheid ervan.
• Klik niet door op dubieuze plaatjes die op het internet staan.
• Installeer een virusscan programma en houdt deze geupdate. Dergelijke virusscanners zijn op grote schaal te verkijgen; soms als onderdeel van een meeromvattend beveiligingspakket.
• Zorg dat het besturingssysteem van uw apparatuur steeds up to date is, bijvoorbeeld door ‘Automatische Updates’ in te schakelen

Een computervirus is een programma dat zichzelf kan kopiëren en zich nestelt in (of hecht aan) een ander bestand op uw computer, bijvooorbeeld bestanden van uw besturingssysteem. Computervirussen worden vaak via e-mail verspreid, meestal als bijlage bij het e-mailbericht. Daarbij wordt soms net gedaan of het e-mailbericht van een betrouwbare of bekende afzender afkomstig is (de helpdesk van uw service provider, een update van uw besturingssoftware leverancier, een bericht van uw bank). Virussen kunnen, met gebruikmaking van uw adressenbestand, spamberichten verzenden en, in ernstige gevallen, gegevens op uw computer beschadigen of verwijderen.

Om u te beschermen tegen virussen volgen hierbij enkele aanbevelingen:

• Open nooit bestanden bij e-mails waarvan u de herkomst niet kent of waarvan u de betrouwbaarheid twijfelachtig vindt.
• Download niet bestanden van het internet als u twijfelt aan de betrouwbaarheid ervan.
• Installeer een virusscan programma en houdt deze geupdate. Dergelijke virusscanners zijn op grote schaal te verkijgen; soms als onderdeel van een meeromvattend beveiligingspakket.
• Zorg dat het besturingssysteem van uw apparatuur steeds up to date is, bijvoorbeeld door ‘Automatische Updates’ in te schakelen.

Spyware is programmatuur waarmee, zonder dat u het weet, gegevens uit uw computer worden verzameld en gezonden naar derden. Vaak gaat het dan om informatie voor reclamedoeleinden, zoals de websites die u bezoekt, welke programma’s u heeft geïnstalleerd, welke e-mailberichten u verzendt. Om u te beschermen tegen virussen volgen hierbij enkele aanbevelingen: Open nooit bestanden bij e-mails waarvan u de herkomst niet kent of waarvan u de betrouwbaarheid twijfelachtig vindt. Download niet bestanden van het internet als u de twijfelt aan de betrouwbaarheid ervan. Let met name op reclameprogrammatuur (Adware) die u soms moet installeren of accepteren om gebruik te kunnen maken van (gratis) applicaties op het internet; soms zit daarin spyware verborgen. Scan uw computer met enige regelmaat met behulp van een spyware detectieprogramma. Dergelijke detectieprogramma’s worden op vrij grote schaal aangeboden (ook gratis, maar let dan wel op de betrouwbaarheid van de bron) en maken soms onderdeel uit van virusscanprogrammatuur of van meeromvattende beveiligingspakketten. Gebruik een Firewall, een programma dat uw computer of netwerk beschermt tegen toegang van buiten. Ook Firewall programmatuur is op grote schaal verkrijgbaar, al dan niet als onderdeel van een meeromvattend beveiligingspakket. Voor meer informatie kunt u bijvoorbeeld kijken op www.spywaretips.nl.

Bij phishing worden uw gegevens (vaak bank- en creditcardgegevens) ontfutselt. Vaak gebeurt dit via een e-mailbericht die afkomstig lijkt van een betrouwbare afzender. In het phishingbericht wordt dan gevraagd om een onmiddellijke reactie en gedreigd met nadelige gevolgen als u aan het bericht geen gehoor geeft. U wordt soms verzocht op een link te klikken en aldaar uw gegevens in te voeren. Die link leidt dan naar een website die bedriegelijk veel lijkt op een voor u bekende website, zoals de website van uw bank voor internetbankieren. U kunt ook worden verzocht deze gegevens via een telefoonnummer of per e-mail door te geven. Soms omvat het phishingbericht een Trojaans Paard (een zgn. ‘keylogger’) waarmee een derde kan meekijken bij wat u intikt op uw toetsenbord (zoals uw wachtwoorden en uw bank- en creditcardgegevens). Om u te beschermen tegen virussen volgen hierbij enkele aanbevelingen: Wees kritisch ten opzichte van e-mailberichten die u niet verwacht, zeker als daarin op enigerlei wijze wordt verzocht om vertrouwelijke gegevens door te geven (zoals wachtwoorden en bank- en creditcardgegevens). Kijk bijvoorbeeld goed op welke wijze de berichten zijn opgesteld (heel generiek of op een slordige manier). Check met behulp van een telefoonnummer of emailadres dat u zelf reeds kent bij de schijnbare afzender van het phishingbericht of het bericht inderdaad door die afzender is gezonden. Gebruik niet de link in een e-mailbericht om naar officiële websites te gaan (zoals de website van uw bank). Reageer niet op e-mailberichten en gebruik niet eventuele telefoonnummers die daarin staan vermeld om uw vertrouwelijke gegevens door te geven. Open nooit bestanden bij e-mails waarvan u de herkomst niet kent of waarvan u de betrouwbaarheid twijfelachtig vindt. Check altijd de websitenaam (url) en de opmaak van de site waarop u uw vertrouwelijke gegevens invoert. Controleer of deze overeenkomst met de websiteaanduiding en opmaak die u normaal gesproken ziet. Is dat niet het geval, sluit de website dan direct af en voer geen gegevens daarop in. Waarschuw de betrokken instelling.

Bij identiteitsfraude worden uw persoonlijke gegevens (zoals naam, wachtwoorden, bank- en creditcardgegevens) gebruikt door derden die zich daarmee voordoen als u om bijvoorbeeld gebruik te maken van elektronische diensten of om toegang te verkrijgen tot uw bankrekening. Die gegevens kunnen bijvoorbeeld met behulp van phishing of een Trojaans Paard worden verkregen of door inbraak (‘hacking’) van computersystemen. Om u te beschermen tegen identiteitsfraude volgen hierbij enkele aanbevelingen: Wees terughoudend en oplettend bij het verstrekken van persoonlijke informatie op het internet. Ook wat betreft informatie die u op sociale of zakelijke netwerksites plaatst (zoals Facebook, Hyves of LinkedIn). Kijk hierboven bij phishing en Trojaanse Paarden voor meer tips.

U kunt op internet worden geconfronteerd met ongewenste websites, bijvoorbeeld met pornografische inhoud of met allerlei vormen van kwaadaardige software (‘malware’). Dit kan bijvoorbeeld gebeuren bij het onjuist intikken van websitenamen (derden gokken dan op veel voorkomende tikfouten), door pop-ups (vensters die spontaan verschijnen als u een website bezoekt), of doordat de website waar u heen wilde u direct doorverbindt naar een andere website. Om u te beschermen tegen ongewenste websites volgen hierbij enkele aanbevelingen: Installeer software waarmee u bepaalde websites, inhoud of popups kunt blokkeren. Ter bescherming van kinderen, kunt u software installeren waarmee ouders het surfgedrag van kinderen kunnen monitoren. Navigeer niet naar dubieuze websites en klik niet op dubieuze plaatjes op het internet. Kijk voor voornoemde software bijvoorbeeld eens op www.filterinternet.nl en kijk voor meer informatie bijvoorbeeld op www.saferinternet.org. Klachten over de inhoud van websites kunt u - afhankelijk van de inhoud van de klacht - bijvoorbeeld richten aan: www.meldpunt.nl (Meldpunt Discriminatie Internet), www.meldpunt-kinderporno.nl en www.meldpuntcybercrime.nl (meldpunt van de Politie).